مصاحبه با سیاست مداران

ده نکته مهم برای مصاحبه با سیاست مداران

مصاحبه با سیاستمداران یک هنر پیچیده است. برای این کار باید از انگیزه بالایی برخوردار باشید، حواستان به ترفندهای مصاحبه شونده باشد و نگذارید که کار شما را دشوار کند. سیاستمداران دوست دارند شما را از موضوع مصاحبه دور کنند.

شما وقتی برای مصاحبه با سیاست مداران اقدام می‌کنید، یک وظیفه دارید: اطلاع رسانی به مخاطبان. با رعایت نکات زیر می‌توانید در مصاحبه با صاحبان قدرت موفق‌تر عمل کنید:

۱. منافع مخاطبان را در نظر بگیرید

خبرنگاران و سیاست مداران نسبت به طیف خاصی تعهد دارند. یک خبرنگار به مخاطبانش تعهد دارد. آگاه سازی بی‌طرفانه، دقیق و منصفانه مردم وظیفه اوست. یک سیاست مدار نیز در قبال رای دهندگانی که به وی رای داده‌اند، مسوولیت دارد.

بنابراین در زمان مصاحبه با یک چهره سیاسی در پی آن نباشید که او را در جدال لفظی شکست دهید. وظیفه شما ایجاب می‌کند که به نمایندگی از سوی عموم (مخاطبان) سوالات خوبی پرسید. این اصل را دنبال کنید: «اگر به خاطر شما نبود جهان مطلع نمی‌شد.»

یک مصاحبه سیاسی لزوما نباید به برخورد لفظی بیانجامد. خبرنگاران با تجربه بدون اینکه صدایشان را بلند کنند، با برخوردی ملایم به اطلاعاتی که در پی آن هستند، دست پیدا می‌کنند.

۲. مراقب نیات واقعی مصاحبه شونده باشید

هدف اصلی شما به عنوان روزنامه نگار باید آگاهی سازی عموم توسط گزارش‌های معتبر باشد تا مردم از تازه‌ترین تحولات مطلع شوند.

البته عواملی مانند جاه طلبی، منافع شخصی، فعالیت‌های مدنی-سیاسی، تلافی جویی و غیره می‌تواند خبرنگار را از مسیر حرفه‌ای منحرف کند. وظیفه شماست که با پرهیز از این موانع، در چارچوب اخلاق خبرنگاری گام بردارید.

بدون رعایت اصول اخلاق حرفه‌ای، نمی‌توان با چهره‌های سیاسی مصاحبه‌ای جدی انجام داد. هدف اصلی آن‌ها از گفتگو با شما هم باید آگاه سازی عموم باشد، اما وفاداری‌های حزبی، هراس از شکست، جاه طلبی، ملاحظات ایدئولوژیک یا شخصی می‌تواند در صداقت هر سیاستمداری اثر نامطلوب بگذارد.

به عنوان خبرنگار وظیفه شما ایجاب می‌کند که با فائق آمدن بر موانع مذکور، در پی کسب اطلاعات درست و واقعیت‌ها باشید. فراموش نکنید که در یک نظام دموکراتیک سیاستمداران خدمت گزار عموم به شمار می‌آیند. آن‌ها به نمایندگی از طرف مردم پا به عرصه قدرت گذاشته‌اند. بنابراین، می‌توان در مصاحبه، عملکرد آن‌ها را زیر ذره بین گرفت.

به همین خاطر است که یک خبرنگار باید از چهره سیاسی سوالاتی بپرسد که مخاطبان امکان یا فرصت مطرح کردن آنرا ندارند. برای موفقیت در این مهم، بر کسب اطلاعات مفیدی از عملکرد حرفه‌ای سیاست مدار یا جوانب شخصی زندگی‌اش که امکان دارد بر عملکرد وی تاثیر سوء بگذارد، تمرکز کنید.

۳. از پیچیدگی بحث بپرهیزید

بیشتر سیاستمداران وقتی که منافع شان ایجاب کند، بحث را پیچیده می‌کنند تا این طور وانمود کنند خبرنگار آنقدر باهوش نیست که حرفشان را درک کند. تحقیر مصاحبه کننده هدف آنهاست. به این منظور، عباراتی مانند «خوب، موضوع خیلی پیچیده است» یا «شما باید اول پیش زمینه‌های ماجرا را درک کنید» را بکار می‌برند تا خبرنگار را خسته و کلافه کنند.

با سوالات ساده‌ای مبتنی بر واژگان «چه کسی»، «چرا» «چه زمان»، «کجا» و «چگونه» با هرگونه پیچیدگی کلام مقابله کنید. از تکرار یک سوال تا زمانی که جواب قانع کننده‌ای برای آن دریافت نکرده‌اید، هراسی نداشته باشید. همین طور می‌توان یک پرسش را در قالب عبارات مختلفی بیان کرد تا به پاسخ مطلوب رسید، بدون آنکه فرد مصاحبه شونده برنجد. البته در صورت عصبانیت وی، نگذارید که احساسات خشم به شما سرایت کند یا بر کار شما تاثیری بگذارد.

در زمان مصاحبه با یک سیاست مدار، هیچ کس از شما انتظار ندارد که جزئیات تمام فعالیت‌های مصاحبه شونده را بدانید، اما باید حداقل درباره موضوعات مورد نظر خود از آگاهی کامل برخوردار باشید. به علاوه باید با انجام بررسی‌های لازم، بر سوابق و پیش زمینه‌های موضوعات مورد نظر خود مسلط باشید.

۴. از موضوع اصلی منحرف نشوید

همیشه امکان انحراف از موضوع اصلی مصاحبه وجود دارد. اگر خبرنگار خونسردی‌اش را از دست دهد کنترل مصاحبه را از دست خواهد داد. سیاستمداری که در موقعیت دشواری قرار دارد شاید بخواهد با برخوردی تند و زننده شما را در موقعیتی دفاعی قرار دهد.

او شاید بخواهد شما را وارد بحث دلخواه خود کند تا فرصت مطرح کردن سوال‌هایتان را نداشته باشید. در این دام نیفتید. سوال‌های مورد نظر خودتان را بپرسید. از هرگونه حرف تند و اهانت آمیز بپرهیزید، در غیر این صورت، مصاحبه اثرش را از دست می‌دهد و در آگاه سازی عموم ناکام خواهید ماند.

فراموش نکنید که هدف گفتگو با سیاست مداران اطلاع رسانی به مردم درباره مسائل جاری است که به نحوی زندگی آن‌ها را تحت تاثیر قرار می‌دهد. چنین مصاحبه‌ای را نباید با جنگ و جدال لفظی اشتباه گرفت یا از آن به عنوان فرصتی برای اثبات معلومات شخصی استفاده کرد.

۵. بر سر مصاحبه معامله نکنید

شاید این امری واضح باشد، اما هرگز مصاحبه‌ای را بر اساس توافق قبلی، چه صریح چه تلویحی، انجام ندهید. باید برای طرفین روشن باشد که چیزی از مصاحبه گیرشان نخواهد آمد. معامله بر سر مصاحبه‌های خبری نوعی فساد و ناقض موازین اخلاق خبرنگاریست.

البته این کاری است که بسیاری از سیاستمداران با آن مشکلی ندارد و موارد نظیر آنرا انجام می‌دهد. بده و بستان از سیاست جدایی ناپذیر است، ولی ما به عنوان خبرنگار نباید خود را آلوده کنیم.

به همین خاطر، نباید ترتیب سوالات را از قبل تعیین و به اطلاع مصاحبه شونده رساند. تنها چیزی که می‌شود درباره آن صحبت کرد مدت زمانی مصاحبه است که حتی آن هم محدودیتی تازه برایتان وضع می‌کند که می‌تواند مانع از دستیابی شما را به حقیقت شود.

۶. آن‌ها با آمادگی قبلی می‌آیند

قبل از مصاحبه، شما درباره موضوع‌های مورد علاقه خود فکر می‌کنید و سوال‌هایی را در نظر می‌گیرد. مصاحبه شونده هم خود را آماده می‌کند. او احتمالا چند بار با مشاوران رسانه‌ای و متخصصان روابط عمومی سوال و جواب‌های احتمالی را تمرین می‌کنند تا برخلاف موضع رسمی صحبتی نکند.

گروه‌ها و احزاب سیاسی هر سال مبالغ کلانی صرف متخصصان روابط عمومی می‌کنند تا در برابر روزنامه نگاران مرتکب اشتباه نشوند. تلاش برای به آلت دست قرار دادن رسانه‌ها به ظهور صنعت بزرگی منجر شده که درآمد کلانی را به جیب شرکت‌های روابط عمومی می‌فرستد. خیلی اوقات روزنامه نگاران بازنشسته/متقاعد دوره‌های ویژه برای سیاست مداران برگزار می‌کنند و به آن‌ها شگردهای مصاحبه را آموزش می‌دهند.

اگر حین مصاحبه به شما گفته شد: «نکته جالبی را مطرح کردید، اما مساله اصلی این است که.... خوشحالم که این سوال را از من پرسیدید، اما باید به یاد داشته باشیم علت اصلی این است که...» بدانید که مصاحبه شونده قصد دارد از گفتگو با شما برای اعلام موضع سیاسی خود استفاده کند نه آگاه سازی عموم درباره مسائل مهم.

شک نداشته باشید که سیاستمداران متن آنچه می‌خواهند بگویند را به خاطر سپرده‌اند. بدون توجه به سوال، آن‌ها تلاش می‌کنند که نکته مورد نظر خود را بیان کنند. فراموش نکنید که شما روزنامه نگارید نه منشی یا کاتبی که وظیفه‌اش یادداشت سخنان مصاحبه شونده و تبلیغ برای اوست.

فکر نکنید که از طرف مصاحبه شونده آمادگی بیشتری خواهید داشت، زیرا پشت هر سیاستمدار تیمی از مشاوران رسانه‌ای قرار دارد که صد‌ها بار از او سوالاتی را کرده که شما احتمالا قصد مطرح کردن آنرا دارید.

۷. دید باز داشته باشید

این مهم است که بدانید چه سوالاتی را از یک سیاست مدار خواهید پرسید، اما خود را فقط به آن‌ها سوال‌ها محدود نکنید. با دید باز به دیدار او بروید و آمادگی مطرح کردن پرسش‌های تازه بر اساس آنچه حین مصاحبه به شما می‌گوید را داشته باشید.

اگر او بفهمد که از انحراف از خط سوالات در هراس هستید، از این نقطه ضعف استفاده خواهد کرد. اگر کنترل مصاحبه را از دست دهید شکی نداشته باشید که از آن برای مقاصد روابط عمومی یا تبلیغاتی استفاده خواهد شد و شما در رسیدن به هدف اصلی خود یعنی اطلاع رسانی به مخاطبان درباره موضوعی مهم و تازه ناکام خواهید ماند.

۸. نگذارید از جواب دادن طفره بروند

خیلی وقت‌ها سیاستمداران از پاسخ دادن به سوالات مهم طفره می‌روند یا به آن جوابی مستقیم نمی‌دهند. بهترین سوال‌های خود را برای آخر مصاحبه نگذارید، زیرا خطر آن وجود دارد که وقت مصاحبه به سرعت تمام شود.

مخاطب اغلب می‌فهمد که سیاست مداری از جواب دادن به سوال طفره می‌رود، بنابراین لزومی ندارد که یک سوال را چند دفعه بپرسید. چند سوال مهم را آماده داشته باشید، زیرا شاید نتوانید همه آن‌ها را بپرسید یا مصاحبه شونده به تمام آن‌ها پاسخ ندهد. مهم‌ترین سوال‌ها‌‌ همان ابتدا بپرسید چرا که امکان دارد در پایان فرصت زمانی کافی نداشته باشید.

۹. درک انگیزه مصاحبه شونده

چهره‌های سیاسی علیرغم موقعیتی که دارند انسان هستند و بیش از همه چیز یک نیاز دارند: حفظ حمایت عمومی برای باقی ماندن در قدرت. بنابراین نقطه ضعف آن‌ها نیازشان به برداشت خوب مردم و جلب نظر مساعد آنهاست.

در بسیاری از مصاحبه‌ها، رفتار ملایم می‌تواند بیش از برخورد تند موثر باشد. گرچه این اصل در همه موارد صدق نمی‌کند و به شخصیت فرد مصاحبه شوند نیز بستگی دارد، نکته مهم اتخاذ یک مسیر انعطاف پذیر است که شما را به هدفتان یعنی اطلاعات سودمند و تازه برساند.

۱۰. کلام آخر باید مردم را آگاه کند

کلام آخر سیاست مدار در مصاحبه از ارزش زیادی برخوردار است. چهره‌های سیاسی عمدتا تلاش می‌کنند که در بخش پایانی گفتگو عبارتی جذاب، کوتاه و قوی بکارببرند که رسانه‌ها روی آن تمرکز کنند. برای جلوگیری از این کار می‌توانید که پیش دستی کرده و خلاصه‌ای از نکات مهم مصاحبه را تکرار کنید. برای این کار باید به خوبی به صحبت‌های مصاحبه شوند گوش کنید و از موارد مهم یادداشت بردارید تا آن‌ها را در آخر تکرار کنید.

و همیشه این اصل را در مصاحبه با سیاستمداران به خاطر داشته باشید: «اگر به خاطر شما نبود جهان مطلع نمی‌شد.»

نویسنده: دیوید بروئر